Η 104η επέτειος από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα εορτάστηκε με λαμπρές εκδηλώσεις στα Χανιά.
Το πρωί πραγματοποιήθηκε δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Ειρηναίου.
Ακολούθησε πομπή μέχρι το Ενετικό Λιμάνι και το φρούριο του Φιρκά, όπου έγινε η έπαρση της Ελληνικής Σημαίας, ενώ αεροσκάφη από την 115 Πτέρυγα Μάχης έκαναν χαμηλή διέλευση, τιμώντας την ημέρα.
Στην ομιλία του, ο Δήμαρχος Χανίων, Τάσος Βάμβουκας, ανέφερε…
Κυρίες και κύριοι,
Εδώ, σήμερα, 104 χρόνια μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, ερχόμαστε σ΄ ένα τακτικό ραντεβού με την Ιστορία, που είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας όλων των εποχών και η ίδια η ζωή της μνήμης. Στο ιστορικό Φρούριο του Φιρκά, όπου άλλοτε φυλακίζονταν οι αγωνιστές της ελευθερίας, η Κρήτη γίνεται πια επίσημα Ελλάδα, δικαιώνοντας τον αγώνα και τον πόθο ελευθερίας των Κρητικών.
Υψώνεται η ελληνική σημαία, η πατρίδα διπλασιάζεται κι ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναδεικνύεται σε γενάρχη πεπρωμένου κι εθνάρχη και συνισταμένη των προσδοκιών ενός ολόκληρου λαού.
Ο μεγάλος Κρητικός πολιτικός ήξερε καλά ότι η πολιτική κι εθνική ελευθερία συμπίπτουν με την ίδια την πορεία του πολιτισμού ενός έθνους και αυτό τον καθόρισε.
Ο δρόμος προς την Ένωση ήταν υψηλόφρων, μακρύς και δύσκολος, ματωμένος, βασανιστικός, επαναστατικός, με ανηφόρες και κατηφόρες, με θυσίες αλλά κυρίως οραματικός και καθόλου ουτοπικός.
Η Κρήτη, λόγω της στρατηγικής της θέσης, αποτελούσε για αιώνες το “μήλο της έριδος” για τους γείτονες και τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ενετοί και Τούρκοι την κατείχαν αλλά οι Κρητικοί αμφισβητούσαν κι εναντιώνονταν ακατάλυτα, αδιάλειπτα και σθεναρά σ΄ αυτή την κατοχή.
Αυτό αποδεικνύει η αρχή, η διάρκεια και η συνέχεια του Αγώνα.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770, η επανάσταση του 1821, το πρωτόκολλο του Λονδίνου στα 1830 με τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους με περιορισμένη έκταση χωρίς την Κρήτη, είναι η αρχή.
Γεννιέται έτσι το κρητικό ζήτημα, που θα απασχολήσει για 80 χρόνια την ελληνική, ευρωπαϊκή και διεθνή διπλωματία.
Κι ακολουθούν οι επαναστάσεις του 1883, του 1841, του 1851, η μεγάλη επανάσταση του 1866 – 1869 με το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, η επανάσταση του 1878. Σημαντική στο 1878 η Σύμβαση της Χαλέπας, που εισάγει διοικητικές μεταρρυθμίσεις, που δεν τηρήθηκαν με συνέπεια. Του 1889, η μεταπολιτευτική του 1896-96 κι αυτή του 1897. Και μετά από τόσες θυσίες και ποταμούς αίματος οι Μεγάλες Δυνάμεις παραχωρούν το καθεστώς της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας.
Τα βάσανα των Κρητικών όμως δεν τελειώνουν. Ο πρίγκιπας Γεώργιος γίνεται ο Ύπατος Αρμοστής των Δυνάμεων στο νησί, στάσιμο το κρητικό ζήτημα.
Συγκρούεται με τον Βενιζέλο και η επανάσταση στο Θέρισο θα τον κάνει να εγκαταλείψει την Κρήτη.
Στα 1909 ο Βενιζέλος αναγνωρίζεται πια ως ηγέτης με πανελλήνια εμβέλεια και προχωράει με ταχύτατα βήματα στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους. Ένας ονειροπόλος πραγματοποιός με υγιή αντίληψη του πατριωτισμού, πέρα από τη φτήνια του λαϊκισμού, τολμάει και δημιουργεί, νομοθετεί και στήνει κράτος.
Συγκρούεται ακόμα και με συναγωνιστές του, έχει στόχο και απαρέγκλιτη πορεία για την επίτευξη του, είναι πείσμων, χειριστικός, ευφυής και διορατικός. Κυρίως όμως είναι ανένδοτος. Στέλνει το Δραγούμη ως Γενικό Διοικητή του νησιού. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 μας οδηγούν στο πλευρό των νικητών και η χώρα διπλασιάζεται, αυξάνεται ο πληθυσμός της κατά 80% και η Κρήτη ενσωματώνεται στην Ελλάδα.
Στα 1913 η Ένωση είναι γεγονός και η ελευθερία η διεκδικημένη από αιώνες είναι η δικαίωση για τους αγωνιστές Κρητικούς, για το Βενιζέλο, για όσους έδωσαν τη ζωή τους μέχρι την τελική νίκη.
Το τέλος του κρητικού ζητήματος σήμανε οριστικά.
Κι ο Ελευθέριος Βενιζέλος με μια καρμική σχέση με την ελευθερία – το λέει και το όνομά του – ολοκληρώνει ένα όραμα ζωής, με το τέλος του κρητικού αλυτρωτισμού – δεμένος με το χώμα της Κρήτης, που τον γέννησε κι ολοκληρώνεται πια ένας ανένδοτος και τόσο δίκαιος αγώνας, το κρητικό ζήτημα επιλύεται κι αυτή η Μεγάλη Πατρίδα αποτελεί μια αδιάψευστη κι αναπόδραστη πραγματικότητα.
Κυρίες και κύριοι,
Αυτές οι στιγμές είναι από τις ευτυχέστερες της εθνικής Ιστορίας, γιατί το εθνικό πεπρωμένο και το θέλω ενός λαού συναντιέται μ΄ ένα μοναδικό και ευφυές πολιτικό υποκείμενο με μια προσωπικότητα με ιδιαίτερο εθνότυπο, που ήξερε καλά τη μεθοδική διπλωματία, την τακτική των ασφαλών συμμαχιών, τη σπουδαιότητα της δυναμικής ρήξης σε συνδυασμό με την ιστορική συγκυρία και την επίμονη άσκηση στο δίκιο και στην ελευθερία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος από νωρίς γνώριζε ότι “η αισιοδοξία είναι γνώρισμα των δυνατών” και οι εθνικές και πολιτικές του επιλογές το απέδειξαν έμπρακτα κι έτσι αναγνωρίστηκε ως δημιουργός ιστορίας με κορυφαίες και καθοριστικές για τον εθνικό βίο στιγμές.
Σ΄ ένα πολιτικό σκηνικό τότε, που δέσποζαν πανευρωπαϊκά κορυφαίες πολιτικές φυσιογνωμίες, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι σπουδαίος, μοναδικός κι όπως γράφει ο Στέλιος Ράμφος: “Είναι γενάρχης πεπρωμένων, προϊόν επαναστάσεως στο Γουδί (1909) και ρεύμα πολιτικό, το οποίο προσπάθησε ή έθεσε με όρους εφικτούς το ζήτημα του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας μας”.
Η Κρήτη αίμα και χώμα του, η Κρήτη μήτρα, η Κρήτη ελεύθερη και ελληνική, η Κρήτη μέσα του!
Αυτό ένιωθε κι αυτό ονειρεύτηκε κι αυτό πραγματοποίησε ο Εθνάρχης, προσηλωμένος και μεθοδικός, οραματιστής και θαρραλέος, σεβόμενος τους αγωνιστές προγόνους, το υπέρ – νόημα του κρητικού αγώνα και στηριγμένος στη δύσκολη εντολή της απελευθέρωσης από τον ξένο δυνάστη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πολύπλοκος και συναρπαστικός, με μια διευρυμένη πολιτική συνείδηση, Κρητικός, Έλληνας και Ευρωπαίος, ανάστησε μια πατρίδα.
Αυτός της ιστορίας και του μύθου μέσα σ΄ ένα περιβάλλον δομικών συγκρούσεων και αναδιάταξης του διεθνούς συστήματος θα προχωρήσει στην ανασυγκρότηση και στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους με μια πολύπτυχη, πολυσύνθετη, καινοτόμα και παρεμβατική πολιτική σύνολη και θεμελιακή.
Μνημονεύουμε σήμερα την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα ως πειστικό άλμα της ελληνικής Ιστορίας, ως απόδοση δικαιοσύνης μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι, ως αρχή εκδημοκρατισμού, ανάπτυξης κι ελευθερίας για το νησί μας.
Το σύνθημα “Ένωση ή θάνατος” επιτυγχάνεται επώδυνα αλλά ουσιαστικά και με θετικές συνέπειες για τον εθνικό κορμό.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ένα κράμα πολεμιστή και διανοούμενου, οραματιστή και ρεαλιστή, νηφάλιου διπλωμάτη και εκρηκτικού Κρητικού, υλοποίησε την εθνική επέκταση, κυριαρχία και ενότητα ως ώριμο αίτημα της ιστορικής αναγκαιότητας, εκφράζοντας τους πόθους του κρητικού λαού.
Δεν υπολόγιζε το πολιτικό κόστος και κινήθηκε πολιτικά έξω από τις γραμμές του λαϊκισμού. Στο πλευρό των νικητών πια η Ελλάδα με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων προχώρησε στην ενσωμάτωση της Μεγαλονήσου.
Η 1η Δεκεμβρίου αποτελεί μέρα ευγνωμοσύνης και τιμής για όσους αφιέρωσαν ή και θυσίασαν τη ζωή τους, μέρα προβληματισμού, αναστοχασμού, επαναλαμβανόμενη απόπειρα κατανόησης της σπουδαιότητας του γεγονότος και της προβολής του στο σήμερα, ευκαιρία διαλόγου με την ιστορία, που εξελίσσεται διαρκώς. Αναζητάμε μια σύγχρονη Αναγέννηση, με μεγάλες πράξεις, συνεννόηση, εθνική αξιοπρέπεια και πολιτική συνέπεια με βήματα προόδου, στηριγμένη στην ηθική της πολιτικής, που επιτάσσει δημοκρατία, ελευθερία, πατριωτισμό, κοινωνική δικαιοσύνη, ειρήνη και αλληλεγγύη.
Ζούμε σ΄ ένα ιδιαίτερο, βασανισμένο, ένδοξο κι αδούλωτο τόπο, με βαριά ιστορία.
Εμείς σήμερα εδώ με χρέος και οφειλή μέγιστη.
Και τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη πάντα επίκαιρα ας μας θυμίζουν αυτό που μας αναλογεί:
“Ν΄ αντικρίζουμε πρόσωπο με πρόσωπο τη θεά εκείνη, που δεν κάνει χατίρια και δεν κάθεται στα πόδια κανενός, την αγέλαστη και αδάκρυτη θεά, την ευθύνη”.
